Η μνήμη και το έργο του Ρούπερτ Μπρουκ ξαναζωντάνεψαν στη Σκύρο

• Ένας αιώνας από τον θάνατό του

O Ρούπερτ Μπρουκ αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες μορφές της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα

Ρομαντικός ποιητής, δραματουργός, ακαδημαϊκός, λάτρης της αναζήτησης –αγάπη που αποτυπώνεται στα ταξιδιωτικά αφηγήματά του- και στρατιώτης, ο Ρούπερτ Μπρουκ αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες μορφές της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Αυτόν τον ρομαντικό άγγλο ποιητή, που τις ελεύθερες ώρες του τις περνούσε παρέα με έναν αξιοζήλευτο κύκλο φίλων, όπως οι Ε.Μ.Φόρστερ, Μέιναντ Κέινς και Βιρτζίνια Γουλφ, τίμησε η Σκύρος – το νησί στο οποίο πέθανε και ετάφη στις 23 Απριλίου του 1915, σε ηλικία 28 ετών, και για το οποίο, προφητικά ίσως, έγραψε στη σονέτα του «Ο Στρατιώτης»: «Αν πεθάνω, αυτό για μένα σκέψου μόνο: Πως υπάρχει μια γωνιά σε κάποιο τόπο ξένο, που ‘ναι για πάντα Αγγλία...».

 

Το νησί, όμως, έχει άλλον έναν σημαντικό λόγο για να τιμά τον ποιητή, αφού η πρώτη εκδήλωση για τα 16 χρόνια από τον θάνατό του, το 1931, έδωσε την αφορμή για να αποκτήσει η Σκύρος βασικές υποδομές. Ενδεικτικό της κλίμακας των έργων είναι το αστρονομικό, για την εποχή, ποσό των 200.000 δραχμών που κατέβαλε η τότε κοινότητα Σκύρου. Χάρη σε αυτή την εκδήλωση, το νησί απέκτησε ηλεκτροδότηση, ύδρευση, δρόμους, αλλά και ορισμένα από τα γραφικά λιθόστρωτα καλντερίμια στα οποία χιλιάδες τουρίστες περπατούν πλέον. Παράλληλα, δημιουργήθηκε μία από τις ωραιότερες πλατείες με θέα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, η πλατεία Μπρουκ στην Αγία Τριάδα.

Πώς αλλιώς, άλλωστε, θα μπορούσε το νησί να υποδεχθεί τον πρωθυπουργό Ελεύθεριο Βενιζέλο, τους λογοτέχνες και τους δεκάδες επισήμους που θα κατέφθαναν για παραστούν στην εκδήλωση; Στην πλατεία Μπρουκ τοποθετήθηκε το ορειχάλκινο άγαλμα του ποιητή, φιλοτεχνημένο από τον γλύπτη Μιχαήλ Τόμπρο. Τα αποκαλυπτήρια τελέστηκαν στις 5 Απριλίου του 1931 από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ενώ τον πανηγυρικό εκφώνησε ο Άγγελος Σικελιανός.
Το πόσο σημαντική προσωπικότητα υπήρξε ο Μπρουκ μαρτυρεί και η νεκρολογία που δημοσιεύτηκε στους Times του Λονδίνου (26 Απριλίου 1915) και φέρει την υπογραφή του Ουίνστον Τσώρτσιλ.

«Ο Ρούπερτ Μπρουκ είναι νεκρός. Ένα τηλεγράφημα του Ναυάρχου από τη Λήμνο μάς πληροφορεί πως αυτή η ζωή έσβησε ακριβώς τη στιγμή που φαινόταν ν’ ανθίζει. Μια φωνή ακούστηκε για μια στιγμή, μια νότα ήχησε πιο αληθινή, πιο συναρπαστική, πιο ικανή να δείξει την ευγένεια της νιότης μας, όπως της έπρεπε» έγραψε ο Τσώρτσιλ. 

• Οι εκδηλώσεις 100 χρόνια μετά

Με τη συμπλήρωση ακριβώς ενός αιώνα από τον θάνατο του Μπρουκ, την Πέμπτη 23 Απριλίου 2015, η βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και ο Δήμος Σκύρου τίμησαν τη μνήμη του, με σειρά εκδηλώσεων.
Το πρωί της 23ης Απριλίου τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση από τον εφημέριο της Αγγλικανικής Εκκλησίας στην Αθήνα Μάλκομ Μπράντσο στον τάφο του Ρούπερτ Μπρουκ, στον Όρμο Τρεις Μπούκες, στον ελαιώνα όπου ο ποιητής λάτρευε να ηρεμεί. Ακολούθησε ανάγνωση ποιημάτων του και κατάθεση στεφάνων από τον βρετανό πρέσβη στην Αθήνα Τζων Κίττμερ, τον βρετανό στρατιωτικό ακόλουθο, τον περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Κ. Μπακογιάννη, τον αντιπεριφερειάρχη Ευβοίας Φ.Σπανό, τον δήμαρχο Σκύρου Μ.Χατζηγιαννάκη, τον εκπρόσωπο του Συλλόγου Φίλων Ρούπερτ Μπρουκ Νιλ Μέιμπιν, καθώς και εκπροσώπους διπλωματικών αποστολών στην Ελλάδα.
Στην τελετή παρευρέθηκε άγημα και τιμητική φρουρά της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ σαλπιγκτής της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας απέδωσε δύο βρετανικά εμβατήρια.

• Η έκθεση

Το απόγευμα ο βρετανός πρέσβης εγκαινίασε την οπτικοακουστική έκθεση «Ρούπερτ Μπρουκ στη Σκύρο: ένας Άγγλος ποιητής σε μια γωνιά του Αιγαίου», που φιλοξενείται στο χώρο του θεάτρου του Δημοτικού Σχολείου της Σκύρου και θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό έως την 1η Σεπτεμβρίου 2015 με ελεύθερη είσοδο.

Ανάμεσα στα εκθέματα περιλαμβάνεται σπάνιο φωτογραφικό και ηχητικό υλικό από το ιστορικό αρχείο του Πολεμικού Μουσείου του Λονδίνου, του Συλλόγου Φίλων Ρούπερτ Μπρουκ και της Επιτροπής Στρατιωτικών Κοιμητηρίων της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Μέσα από την έκθεση, οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες του νησιού γνωρίζουν τη ζωή και το έργο του Ρούπερτ Μπρουκ και παράλληλα ανακαλύπτουν ιστορικές πτυχές του Μεγάλου Πολέμου, από τη Μάχη της Καλλίπολης μέχρι το Μακεδονικό Μέτωπο, εστιάζοντας στα γεγονότα που οδήγησαν σε ριζικές αλλαγές στον ευρωπαϊκό χάρτη.

Στη σύντομη ομιλία του ο βρετανός πρέσβης Τζων Κίττμερ τόνισε μεταξύ άλλων:
«Εδώ στην Ελλάδα και την Αγγλία, οι εκδηλώσεις μνήμης που γίνονται κάθε χρόνο μας φέρνουν πρόσωπο με πρόσωπο με την κληρονομιά των δυο παγκοσμίων πολέμων, καθώς προσπαθούμε να φανταστούμε τη φρίκη που έζησαν οι παππούδες μας και εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας για την κληρονομιά που μας άφησαν: την προστασία των δημοκρατικών θεσμών και τον δημοκρατικό τρόπο ζωής».

«Είναι καθήκον μας» συνέχισε «να διδάσκουμε τις νεότερες γενιές ώστε να ξέρουν τις θυσίες που έγιναν. Και η έκθεση που εγκαινιάσαμε εδώ σήμερα αποτελεί έκφραση αυτού του καθήκοντος. Ο Ρούπερτ Μπρουκ ήταν μία από τις πιο σπουδαίες καλλιτεχνικές προσωπικότητες της εποχής του. Ελπίζω ότι όλοι οι επισκέπτες της έκθεσης θα φύγουν πεπεισμένοι για την ανάγκη να μη λησμονήσουμε, να μη λησμονήσουμε ποτέ εκείνους που θυσίασαν το μέλλον τους για το παρόν μας».

«Ο Ρούπερτ Μπρουκ αποτελεί τον σημαντικότερο κρίκο που δένει τη Σκύρο με τη Βρετανία, αυτά τα δύο νησιά» συμπλήρωσε από την πλευρά του ο δήμαρχος Σκύρου Μιλτιάδης Χατζηγιαννάκης, σημειώνοντας παράλληλα ότι η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Βρετανία.

Την κεντρική ομιλία στην τελετή εγκαινίων, με θέμα «Ρούπερτ Μπρουκ: Ένα ορόσημο στην ιστορία της Σκύρου», απηύθυνε η αντιπρόεδρος του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Μάνου και Αναστασίας Φαλτάιτς, Άννα Φαλτάιτς.

«Το άγαλμα του Μπρουκ συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς στο νησί της Σκύρου. Για τον κόσμο, ο Ρούπερτ Μπρουκ είναι ένας μεγάλος ποιητής του πολέμου και ένα σύμβολο της αθάνατης ποίησης. Για τη Σκύρο, όμως, είναι όμως πολύ περισσότερο: είναι εκείνη η σπίθα που αναζωπύρωσε τη φλόγα του σκυριανού πολιτισμού» τόνισε η κ. Φαλτάιτς, κάνοντας παράλληλα μία σύντομη αναφορά σε ξεχασμένες, αλλά και άγνωστες λεπτομέρειες από τις προετοιμασίες της εκδήλωσης του 1931.

Η έκθεση στο Δημοτικό Σχολείο της Σκύρου αποτελεί μέρος μίας σειράς εκδηλώσεων μνήμης για τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο που προγραμματίζει η βρετανική πρεσβεία για την περίοδο 2015-2018 στην Ελλάδα. Παράλληλα, η βρετανική πρεσβεία συμμετέχει στις σχετικές εκδηλώσεις που διοργανώνουν άλλες διπλωματικές αποστολές στην Ελλάδα. Ήδη στις 18-19 Απριλίου ο βρετανός πρέσβης βρέθηκε στη Λήμνο όπου συμμετείχε στις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης των πεσόντων στη Μάχη της Καλλίπολης, ενώ το Σάββατο 25 Απριλίου θα εκπροσωπήσει το Ηνωμένο Βασίλειο στην τελετή μνήμης στο Συμμαχικό Κοιμητήριο Αλίμου για τους πεσόντες των στρατιωτικών δυνάμεων της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας (ΑΝΖΑC) στην εκστρατεία της Καλλίπολης.

Άννα Ανδίρα

Newsroom ΔΟΛ
24/04/2015