Saturday, May 5, 2007

ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑ ΚΙΤΣΟΠΟΥΛΟΥ...

Στη διάρκεια των νεανικών χρόνων μου η ενασχόληση με τη λογοτεχνία - ιδιαίτερα με την πεζογραφία - σήμαινε να έχεις διαβάσει κυρίως τα έργα της λεγόμενης γενιάς του τριάντα. Συγγραφείς όπως οι Βενέζης, Τερζάκης, Μυριβήλης, Θεοτοκάς, Καραγάτσης, Καστανάκης, Πετσάλης, Κοσμάς Πολίτης κ.ά.
Δεν θα κάνω τον γραμματολόγο ούτε θα κοιτάξω κριτικά τη γενιά εκείνη που όπως ξέρουμε ανδρώθηκε γύρω από ένα περιοδικό (Τα Νέα Γράμματα) και ωρίμασε ανάμεσα στα 1930 και 1940 (βλέπε για όλα αυτά: Η γενιά του τριάντα. Ιδεολογία και μορφή του Mario Vitti). Θέλω να πω ότι κανείς δεν μου επέβαλε ντε και καλά να δεχτώ a priori ως σπουδαίους λογοτέχνες τα ονόματα που προανέφερα. Ήταν βέβαιο ότι οι λογοτέχνες εκείνοι είχαν ενδιαφέροντα κοινωνικά, καλλιτεχνικά, γλωσσικά κ.λπ. που αποτυπώνονταν στα έργα τους. Μας είχαν πείσει ότι οι ήρωες των μυθιστορημάτων τους είχαν λόγο ύπαρξης και δικαιολογούσαν την παρουσία τους μέσα στην αφηγηματική δράση. Και φυσικά φαινόταν ξεκάθαρα και γινόταν αισθητή "μια αλλαγή, μια ρήξη με το παρελθόν" (Vitti), ενώ παράλληλα εμφανίζονταν προβληματισμοί που τεκμηρίωναν τη γέννηση μιας νέας συνείδησης, στηριγμένης σε μορφωτικά εφόδια και σε ψυχική διάθεση διαφορετικά από τα πριν γνωστά... Θεωρούσα ότι η λογοτεχνία είναι μια καταφυγή για να φρεσκάρω τη γλώσσα και να νιώσω μια αγαλλίαση που μου έδινε προοπτική και δύναμη...
Τέλος πάντων, ήρθε κάποια στιγμή που όσοι τουλάχιστον είχαμε ενεργό πολιτική δράση και ο μαρξισμός ως θεωρία αποτελούσε όρο sine qua non, σχεδόν προσπεράσαμε αυτούς τους λογοτέχνες, θεωρώντας τους... ξεπερασμένους! Έπρεπε να έρθει ο κατακλυσμός κυρίως της μεταπολιτευτικής λογοτεχνικής παραγωγής και των χρόνων που ακολούθησαν μέχρι σήμερα για να διαπιστώσουμε ότι εκείνοι οι λογοτέχνες εν πολλοίς ήσαν σπουδαίοι. Χρησιμοποίησαν με τον καλύτερο τρόπο τη γλώσσα. Άλλωστε δεν αναζητούσαμε στα έργα τους μονάχα το μύθο και την εξέλιξή του, αλλά και τις λέξεις, τη γλώσσα!
Κι αν κάνω αυτό το σημείωμα, η αφορμή μου δίνεται με τα έργα κάποιων νέων που βραβεύονται κιόλας και στα οποία απουσιάζουν εντελώς βασικά στοιχεία ενός λογοτεχνήματος. Το ηθικό έρμα, η γλώσσα, η αναζήτηση κάποιας "σταθεράς" στο χαρακτήρα της ελληνικής κοινωνίας κ.λπ. Ποιο ρόλο "παίζει" σήμερα στα κείμενα των νέων πεζογράφων η γλώσσα; Η τρικυμία στο μυαλό τους που καθημερινά ανακατεύεται από τους "πυροβολισμούς" της τηλεοπτικής αδηφαγίας, παράγει κάποια έργα τα οποία δεν έχουν σχέση με τη λογοτεχνία. Έχουν κάνει τη γλώσσα ένα κουρέλι και τα κομμάτια του τα απλώνουν στις σελίδες των βιβλίων τους. Το όλο θέμα της λογοτεχνικής έκπληξης περιορίζεται στον "πλαστικό" μύθο που μπερδεύεται μ' έναν παροξυσμό ημιμάθειας και αυθάδειας αλλά και σεξουαλικής υπερδιέγερσης. Και οι κριτικοί με τη μονομανία που τους διακρίνει, προσπερνούν το βασικό στοιχείο της γλώσσας που αποτελεί και τον άξονα ενός λογοτεχνικού κειμένου και ανοίγουν τον στόμα τους, θαυμάζοντας. Δηλαδή, λόγου χάρη, πώς αντιμετωπίζει ο νέος συγγραφέας τα ζητήματα της γλώσσας;
Γνωρίζουμε πολύ καλά τα λιβανιστήρια του ενός προς τον άλλον και καταφεύγουν στην παρουσίαση ξένων λογοτεχνών για να στοιχειοθετήσουν τη σοβαρότητα ή την ενημέρωση που δήθεν έχουν για τα διεθνή πράγματα και να φτιάξουν τους καταλόγους με τα "ευπώλητα" και τα υπό βράβευση βιβλία ή αν θέλετε να "οργανώσουν" το σώμα της λογοτεχνίας της εποχής. Γιατί ο αυριανός γραμματολόγος, ο ιστορικός της λογοτεχνίας, θα πάρει τα γραφτά τους και τα βραβευμένα, αλλά κι εκείνα που έχουν τις περισσότερες δημοσιεύσεις στις εφημερίδες και τα περιοδικά και θα γράψει την "ιστορία"! Αλλά θα γράψει μια ιστορία που δεν θα είναι αληθινή. Διαβάστε, ας πούμε το βιβλίο της νεαράς κ. Κιτσοπούλου (που αποτέλεσε ουσιαστικά και την αφορμή αυτού του σημειώματος), κι ελάτε (με αφορμή αυτό) να ξαναμιλήσουμε...

ΥΓ. Κι όποιος βρει την ευκαιρία ας διαβάσει και μια συνέντευξη της κ. Κιτσοπούλου στον Απόστολο Διαμαντή στο "Ε" (τ. 838) της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (6.5.2007). Με την κ. Κιτσοπούλου, τέρμα... ΕΠΙΣΗΣ, διαβάστε του Διαμαντή και το "Είμαστε έθνος λογοτεχνικό" (HOMO SAPIENS) στο ίδιο τεύχος του "Ε". Ένα σαρκαστικό κείμενο που αποδιοργανώνει τα επιχειρήματα των σοβαροφανών κριτικών και των λογοτεχνιζόντων ανθρώπων του εποικοδομήματος.

No comments: