Friday, March 27, 2015

Λεονάρδο Παδούρα: «Δεν ανασταίνεται κανείς, ούτε ο Φιντέλ»

O δημοφιλής και κοσμοπολίτης Κουβανός συγγραφέας, Λεονάρδο Παδούρα | ILIAS AGIOSTRATITIS

18.03.2015, 
Ο Λεονάρδο Παδούρα είναι ο πλέον δημοφιλής και κοσμοπολίτης Κουβανός συγγραφέας. Τα βιβλία του βρίσκονται στις βιβλιοθήκες των προέδρων της Λατινικής Αμερικής αλλά και στα εργοστάσια όπου οι Κουβανές εργάτριες στρίβουν πούρα. Το κοινό στις ΗΠΑ, πάλι, αναζητά στις σελίδες τους τα ψεγάδια της κοινωνίας που έχτισε ο Φιντέλ Κάστρο, την οποία πολύ ρεαλιστικά περιγράφει ο Παδούρα μέσα από τις περιπέτειες του φημισμένου ντετέκτιβ Μάριο Κόντε.
Πριν από δύο χρόνια μάς επισκέφτηκε για το 5ο Φεστιβάλ Ιβηρο-αμερικανικής Λογοτεχνίας, έχοντας βραβευτεί και με το Αthens Prize for Literature για το μπεστ σέλερ «Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά» (Καστανιώτης, 2011), που αναφέρεται στη δολοφονία του Τρότσκι. Χθες βρέθηκε ξανά στην Αθήνα για την παρουσίαση του νέου του μυθιστορήματος «Αιρετικοί», που κυκλοφορεί από τον ίδιο εκδότη σε μετάφραση Κώστα Αθανασίου.

 
«Η κουβανέζικη πραγματικότητα μου μιλάει κατευθείαν στο αυτί», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Λεονάρδο Παδούρα
Ποιες αλλαγές βλέπει γύρω του; «Δεν έχω σαφή άποψη για την ελληνική πραγματικότητα, πέρα από όσα διαβάζω στις εφημερίδες τους τελευταίους μήνες», μας λέει. «Θέλω, όμως, πραγματικά αυτό που συμβαίνει τώρα να είναι επωφελές για την Ελλάδα και να τελειώσει ο εφιάλτης που ο ελληνικός λαός έζησε τα τελευταία χρόνια. Ελπίζω η κυβέρνηση να υλοποιήσει όσα έχει υποσχεθεί».
Καρπός πολυσύνθετης έρευνας το τελευταίο του, πιο φιλοσοφικό βιβλίο απ’ όλα, πραγματεύεται την ελευθερία του ατόμου και τις δυνάμεις που επιχειρούν να την περιορίσουν, ενώ μας ταξιδεύει στην εβραϊκή ιστορία, αλλά και στην Ιστορία της Τέχνης. Αφετηρία είναι ένα πραγματικό γεγονός: το αγωνιώδες ταξίδι 900 Εβραίων με το πλοίο «Σεντ Λούις», το 1939, που προσπαθούσαν να διαφύγουν από τη ναζιστική Γερμανία, αναζητώντας ματαίως λιμάνι και στην Κούβα.

Είναι μια σύνθεση τριών ιστοριών σε 800 σελίδες με πρωταγωνιστές έναν Σεφαραδίτη Εβραίο, μαθητή του Ρέμπραντ, στην Ολλανδία του 17ου αιώνα, έναν Ασκενάζι στην Κούβα του 1939 και μια νεαρή Κουβανή Emo. Συνδετικός κρίκος όλων, ένας πίνακας που απεικονίζει τον Χριστό, πιθανότατα αυθεντικός Ρέμπραντ, που βγαίνει σε δημοπρασία στο Λονδίνο και τον αναζητά ο δαιμόνιος ντετέκτιβ του Παδούρα στη σύγχρονη Αβάνα της εξαθλίωσης, της αντοχής και της αισιοδοξίας.
• Χρησιμοποιείτε μια ελληνική λέξη για τίτλο στο βιβλίο σας. Ποιον θεωρείται «αιρετικό»;
Αυτόν που σπάει τους κατεστημένους κώδικες της κοινωνίας και αναζητά εναλλακτικές λύσεις. Από πολλές απόψεις είναι ένας επαναστάτης και η επανάσταση συνεπάγεται πρόοδο. Χωρίς μια δόση αιρετικότητας δεν προχωράει ο πολιτισμός. Η αληθινή τέχνη πάντα είναι ετερόδοξη, είναι αμφισβήτηση. Στο βιβλίο μου εμφανίζεται ένας από τους μεγάλους αιρετικούς του παγκόσμιου πολιτισμού, ο Ρέμπραντ. Ήταν τόσο μεγάλος, που πρακτικά στην εποχή του τελείωσε το μπαρόκ και άνοιξε ο δρόμος για τον μοντερνισμό.
«Αιρετικοί», το πιο φιλοσοφικό από όλα τα μυθιστορήματα του Λεονάρδο Παδούρα
• Θεωρείτε τον εαυτό σας αιρετικό συγγραφέα;
Το μυθιστόρημά μου είναι αιρετικό γιατί δεν σέβεται τους κανόνες του ιστορικού μυθιστορήματος, ούτε του αστυνομικού ούτε του δοκιμίου. Είναι όλα ταυτόχρονα, δεν αντιστοιχεί σε κανέναν κλειστό κώδικα. Θα έλεγα ότι εγώ μάλλον είμαι ετερόδοξος. Μερικές φορές στην προσωπική μου ζωή τυχαίνει να είμαι πολύ συντηρητικός και όταν γράφω απελευθερώνομαι. Δεν πιστεύω ότι με τη λογοτεχνία μου ανακαλύπτω κάτι καινούργιο. Δεν έχω μεγάλη φαντασία. Ξεκινάω από την παρατήρηση της πραγματικότητας, την επεξεργάζομαι και τη μετατρέπω σε θέμα. Και σίγουρα η κουβανέζικη πραγματικότητα μου μιλάει κατευθείαν στο αυτί.

• Οι Σεφαραδίτες Εβραίοι απαγόρευαν την απεικόνιση του ανθρώπινου προσώπου. Οι μουσουλμάνοι απαγορεύουν την «εικόνα» του Μωάμεθ και για τον λόγο αυτό έγινε η τρομοκρατική επίθεση στο «Charlie Hebdo». Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός απειλεί την ελευθερία έκφρασης;
Κάθε είδους φανατισμός περιορίζει τις ελευθερίες στην τέχνη, την πολιτική, τη θρησκεία, τις γυναίκες... Ακόμα και ο φανατισμός στο ποδόσφαιρο είναι επικίνδυνος. Οι φανατισμοί είναι «βάρος» και δεν κατανοώ πώς υπάρχουν στις σύγχρονες κοινωνίες. Έμεινα άναυδος όταν είδα την καταστροφή των ασσυριακών αγαλμάτων από τους τζιχαντιστές στην τηλεόραση. Νόμιζα ότι πρόκειται για ταινία φαντασίας. Συγκλονίστηκα όταν έμαθα τι συνέβη στο «Charlie Hebdo», γι’ αυτό έγραψα ένα άρθρο με τίτλο «Στο όνομα του θεού». Δεν καταλαβαίνω πώς μπορείς να εκτελείς κάποιον στο όνομα του Θεού.
• Η δική σας σχέση με τη θρησκεία ποια είναι;
Κυρίως πολιτισμική. Θεωρώ όλες τις θρησκείες ως μια πολύ σημαντική πηγή πολιτισμού. Ως Κουβανός ανήκω πιο πολύ στον δυτικό κόσμο. Η κουλτούρα μας είναι ελληνολατινική και ιουδαιοχριστιανική, ανακατεμένη με άλλα στοιχεία. Βεβαίως, ο άνθρωπος πάντα χρειαζόταν την ιδέα του Θεού και στο όνομά του έχουν γίνει πράξεις υπέροχες και πράξεις φριχτές. Στο βιβλίο μου μιλάω για θαυμαστές πράξεις, όπως η ζωγραφική του Ρέμπραντ, και για αποτρόπαιες πράξεις, όπως οι διωγμοί των Εβραίων.
• Πώς είναι να ζείτε και να γράφετε στη σύγχρονη Κούβα;
Θεωρώ πως είμαι προνομιούχος, γιατί μπορώ να ζω από τη δουλειά μου. Είμαι εντελώς ανεξάρτητος, δεν έχω υποστεί λογοκρισία, δεν έχω καμία πολιτική δέσμευση, προσπαθώ να γράφω με τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία. Μερικές φορές αυτά που γράφω δεν αρέσουν σε κάποιους, είτε από την αριστερή είτε από τη δεξιά πλευρά. Στην Αβάνα με έχουν κατηγορήσει ότι οι χαρακτήρες μου είναι τραγικοί, αλλά η πραγματικότητα είναι τέτοια. Στο Μαϊάμι με είπαν ψεύτη, γιατί θεωρούν ότι η Κούβα δεν είναι τραγωδία, αλλά, ακόμα χειρότερα, μια φάρσα. Έχω αποφασίσει να ζω με αυτές τις συνέπειες στη χώρα μου και θα συνεχίσω να γράφω και να λέω, μέσα και έξω, αυτά που πιστεύω.
• Η διακυβέρνηση Ραούλ Κάστρο έχει φέρει αλλαγές στην κοινωνία;
Τα τελευταία 5-6 χρόνια η Κούβα έχει αλλάξει αρκετά. Έχουν γίνει βήματα στην οικονομία, ωστόσο η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις με πιο γρήγορο ρυθμό. Από τις πιο σημαντικές αλλαγές είναι ότι επιτρέπεται να ταξιδεύουμε ελεύθερα.
• Πώς φαντάζεστε την εποχή μετά τους Κάστρο;
Κυκλοφορεί ένα ανέκδοτο: «Τι θα γίνει μετά τον θάνατο του Φιντέλ; Θα τον θάψουμε». Μόνο αυτό γνωρίζω. Και πως, μετά τον Λάζαρο, δεν έχει αναστηθεί κανείς.

No comments: