Friday, March 27, 2015

Στρατιώτης του εαυτού του

ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 22.03.2015
Κοιτάζω τη φωτογραφία που μου έστειλε ο κύριος Γκρι και που κοσμεί το σημερινό σημείωμα, κυρίως τα βλέμματα που ανταλλάσσουν ένας άνδρας και μία γυναίκα. Ο Ρόμπερτ Ε. Λι Προύιτ, ή απλώς «Πρου», στρατιώτης σε βραδινή έξοδο, και η Αλμα, κονσοματρίς σε νυχτερινή λέσχη, ή αλλιώς, ο Μοντγκόμερι Κλιφτ και η Ντόνα Ριντ, στην ταινία «Από δω στην αιωνιότητα», που ο Φρεντ Τσίνεμαν γύρισε το 1953, βασιζόμενος στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Τζέιμς Τζόουνς. Διαδραματίζεται στη Χαβάη το 1941, παραμονές της αιφνιδιαστικής ιαπωνικής επιδρομής.


Στη φωτογραφία, το βλέμμα της Αλμα έχει κάτι γλυκό, ειρηνευτικό, όχι παρακλητικό, εκδηλώνει το ενδιαφέρον της χωρίς να παραδίδεται στον άνδρα. Το βλέμμα του τελευταίου, αυστηρό, αρρενωπό, άτεγκτο, είναι το ύφος του μοναχικού λύκου, και από την άλλη, παράπονο μικρού αγοριού επειδή δεν γίνεται το δικό του. Μπορεί εκείνη να τον μάλωσε μητρικά για κάτι που είπε («ή δεν είπε», σπεύδει να με διορθώσει ο κύριος Γκρι), μπορεί εκείνος να ένιωσε προσβεβλημένος από κάτι που εκείνη είπε (ή δεν είπε, σύμφωνοι).

Η αλήθεια είναι ότι ο Πρου κρέμεται από τα χείλη της Αλμα, όμως στη φωτογραφία, έτσι όπως τον κρατάει απ’ το χέρι, είναι λες κι εκείνη μονάχα προσπαθεί να τον κρατήσει να μην της φύγει, θιγμένος ίσως για κάτι με το οποίο μόνον οι άνδρες μπορούν να θιγούν («μάλλον ορισμένοι άνδρες», σχολιάζει ξανά ο κύριος Γκρι). Στην πραγματικότητα, ισχύουν και τα δύο: θέλουν ο ένας τον άλλο, ωστόσο οι συνθήκες είναι τέτοιες που δεν μπορούν να βλέπονται όσο ποθούν, με συνέπεια οι παρεξηγήσεις να περισσεύουν («μόνον που, ως αντράκι, ο Πρου τις διαχειρίζεται πιο “στριμμένα” απ’ ό,τι η κοπέλα· φυλακίζει μέσα του τις περισσότερες φορές τα αισθήματά του κι εκείνη απομένει γεμάτη ερωτηματικά», προσθέτει ο κύριος Γκρι).

Και πώς να μην υπάρχουν στενοχώριες τη στιγμή που ο Πρου υποφέρει από τον τραμπουκισμό των υπαξιωματικών και τις στερήσεις εξόδου; Αν όμως συμβιβαστεί με αυτό που τον πιέζουν να κάνει, όλα θα είναι τέλεια και ο Πρου έχει κάθε λόγο να υποχωρήσει – πάνω απ’ όλα, για να είναι με τη γυναίκα που αγαπά. Οταν όμως ο αρχιλοχίας (ένας εκπληκτικός Μπαρτ Λάνκαστερ) του λέει ότι «πρέπει να “παίξει μπάλα”, για να ξέρουμε πού στεκόμαστε», ο Πρου, ατάραχος, αποκρίνεται: «Εγώ ξέρω πού στέκομαι».

Τελικώς, ο Πρου θα εγκαταλείψει την Αλμα, επιστρέφοντας στη μονάδα του τη νύχτα της ιαπωνικής επιδρομής. Είναι η στιγμή που, εκτός εαυτού, η κοπέλα τον εκλιπαρεί, «Τι καλό είδες στον στρατό και θες να γυρίσεις; Σαν σκουπίδι σε μεταχειρίστηκε», όπου ο Πρου απλώς σβήνει τα φώτα για τη συσκότιση και ανοίγει την πόρτα δίχως ούτε έναν αποχαιρετισμό.

«Στην ταινία», λέει ο κύριος Γκρι, «ο Πρου και δύο συνάδελφοί του τραγουδούν μεθυσμένοι ένα όμορφο μπλουζ, το περίφημο “Re-enlistment Blues”. Ο στίχος “I aint’ no soldier no more” (Στρατιώτης πια δεν είμαι) στοιχειώνει τη δυναμική όσο και εύθραυστη φιγούρα του Πρου, ο οποίος αφήνει μια αγκαλιά διότι πρέπει να κάνει αυτό που πιστεύει ότι πρέπει να κάνει. Δεν είναι ζήτημα πατριωτισμού αλλά ατομικότητας· ο Πρου είναι στρατιώτης του εαυτού του».

No comments: