Χέρμαν Εσσε, ένας μάγος που χρωμάτιζε τις λέξεις

[Του Κωστα Θ. Καλφοπουλου, Η Καθημερινή, 01/09/2012]. Πρόσφατα φιλοξενήθηκε στο εξώφυλλο του Spiegel, με το χαρακτηριστικό ψαθάκι και τα στρογγυλά γυαλιά του (που υιοθέτησε αργότερα ο Λένον), να προκαλεί τους αναγνώστες με τη χαρακτηριστική απαξιωτική χειρονομία, που απηύθυνε το Focus μέσω της Αφροδίτης της Μήλου σε Ελληνες και Ευρωπαίους. Πενήντα χρόνια από τον θάνατο του Χέρμαν Εσσε (1877-1962) στην ειδυλλιακή Μοντανιόλα, όπου «συγκατοικούσε» με τον Αντόρνο, ήδη έξι νέοι τίτλοι προστέθηκαν στην ογκώδη βιβλιογραφία, μεταξύ αυτών ένα βιβλίο για τις γυναίκες της ζωής του, καθώς και η αλληλογραφία του από το 1881 έως το 1904. Ο Εσσε είναι, και παραμένει, ο «συγγραφέας της νεότητας και του μέλλοντος», ένας οικολόγος, όταν η λέξη ήταν ακόμα άγνωστη, ένας οραματιστής, όταν ο κόσμος κατέρρεε, κι ένας ουτοπιστής, πέρα από τις ιδεολογίες.

Ο Τόμας Μαν τον θεωρούσε ως τον πλέον κοντινό και αγαπητό συγγραφέα της λογοτεχνικής του γενιάς, μαζί του αλληλογραφούσε ο Πέτερ Βάις, στα ίχνη του «Σιντάρτα», αποκαλώντας τον «αξιότιμε μεγάλε μάγε», η αμερικάνικη νεολαία τον ανακάλυψε στον πόλεμο του Βιετνάμ, μέσα από τον «Λύκο της στέπας», και τον διάβαζε η Ουλρίκε Μάινχοφ. Σημαντικά κεφάλαια στη βιογραφία του υπήρξαν οι γυναίκες, η ποίηση (στα ίχνη του Αϊχεντορφ), αλλά και η συμβολή του στην ίδρυση των εκδόσεων Suhrkamp.

Το όνομά του βρίσκεται σταθερά ψηλά στον «κανόνα» της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και οι πωλήσεις των έργων του διαρκώς εκτοξεύονται, ο Αντι Γουόρχολ τον απαθανάτισε ανάμεσα στη Μέριλιν Μονρόε και την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, ενώ στον ψηφιακό κόσμο της κοινωνικής δικτύωσης εμφανίζεται ήδη στο Facebook, αλλά και ως app.

Ο Χέρμαν Εσσε κατέχει τέσσερις θεμελιώδεις τέχνες: της συγγραφής, της ζωγραφικής, της περιπλάνησης και της σχόλης. Είναι ένας all round δημιουργός: ηρώων, ιδεών και εικόνων, ένας ποιητής, με την πρωταρχική έννοια της λέξης, αλλά και εκπρόσωπος μιας παγκόσμιας λογοτεχνίας και ενός κατ’ εξοχήν ανθρωποκεντρικού Weltgeist, με credo «γίνε αυτό που είσαι».

Η σύγχρονη πρόσληψη διευρύνει το αναγνωστικό κοινό του στους μάνατζερ, τους θιασώτες του new age, αλλά και τους φυσιολάτρες. Ο Εσσε όμως παραμένει ένας κατ’ εξοχήν οδοιπόρος κι ένας προσκυνητής που μας οδηγεί με τους ήρωές των βιβλίων του στο εκδρομικό του σακίδιο, πέρα από όρια και σύνορα: στα μυστικά περάσματα της φύσης, της ζωής και της ανθρώπινης ύπαρξης.