Tuesday, November 29, 2016

Ελένη Τσαμαδού, «Άνεμοι του χρόνου» [Βιβλιοκριτική]

tsamadou_12-620x355


https://www.timesnews.gr

Γράφει ο ΠΕΤΡΟΣ ΓΑΡΓΑΝΗΣ
  • Ελένη Τσαμαδού, «Άνεμοι του χρόνου», εκδόσεις Ψυχογιός
download
Είναι ένα ταξίδι στην σκιά των τελευταίων δραματικών χρόνων του Βυζαντίου, με την κατάρρευση και την πτώση να διαφαίνονται αναπόφευκτες με συνέπεια το βίαιο εκφυλισμό των δομών της πάλαι ποτέ πανίσχυρης  αυτοκρατορίας.
Εν μέσω αυτού του ζοφερού κλίματος παρακολουθούμε την πορεία της ηρωίδας, παράλληλη και άμεσα συνυφασμένη με τα όσα συμβαίνουν γύρω της, έρμαιο της δύσκολης μοίρας που ερήμην της κατεύθυνε τη ζωή της.

Είναι ένα πρόσωπο εξίσου τραγικό με τις ηρωίδες του Αρχαίων δραματουργών: Καταδιωκόμενη ως περιττή, αλλά με στέρεη συγκρότηση που της επιτρέπει την επιβίωση. Στωική, ικανή, με ξεκάθαρη αντίληψη της θέσης της στο κοινωνικό της περίγυρο, ευέλικτη,  γεμάτη με πάθη αλλά και σύνεση, πολύτιμο όπλο για τους δύσκολους και ταραγμένους καιρούς μιας εποχής – ορόσημο.
Και ως άξονας στην ανάπτυξη του μυθιστορήματος, εμφανίζεται με ενάργεια ο Ελληνισμός σε όλες του τις εκφάνσεις και τα χαρακτηριστικά του, έτσι όπως τα γνωρίζουμε, τα νοιώθουμε, ή απλά τα υποθέτουμε, κυρίως όμως, όπως έχουν αυτά διαμορφωθεί μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Γιατί η ιστορική του συνέχεια διακρίνεται και υφίσταται σαν ένα δέντρο που αποδίδει τους καρπούς του, αφού πρώτα συλλέξει και αφομοιώσει πολύτιμα ή όχι συστατικά από άλλους πολιτισμούς, αποδίδοντας με το εκλεπτυσμένο του φιλτράρισμα αυτό το οποίο αναγνωρίζουμε στα επιτεύγματα και τους τρόπους του.
Θα μπορούσε να θεωρηθεί εξίσου κατάρα και ευλογία η ταυτότητα του Έλληνα, καθώς με τα υλικά που διαθέτει στην πολύχρωμη παλέτα του, οδηγείται σε μια πολυπλοκότητα  αντίστοιχη της ποιότητας και της θέσης που κατέχει αυτή η βαθιά και τόσο σύνθετη έννοια. Κατά συνέπεια, ο κίνδυνος της παρεκτροπής ελλοχεύει στο κάθε ιστορικό του βήμα.
Η ηρωίδα είναι ακριβώς ο φορέας όλων αυτών των συνισταμένων: Με κατακριτέα και ασύμβατη -ως νόθα κόρη Φράγκου άρχοντα- καταγωγή, ζυμωμένη με τις Αρχές του χριστιανισμού αλλά και με την σοφία των αμφιβολιών που γεννά η επαφή της με την Λογική των Αρχαίων Ελλήνων. Δεν διστάζει να αντιπαρατεθεί ακόμα και με τον εαυτό της, να αμφισβητήσει, να αποδεχτεί το πάθος αφήνοντας ταυτόχρονα χώρο στην υποχρέωση του συμβιβασμού. Συλλέκτρια ακριβής γνώσης, υπομένει, αλλά κυρίως κρίνει και κρίνεται από την πορεία της σε μια συνεχή αναμέτρηση με το περιβάλλον και την ύπαρξη της. Επιβιώνει, επιθυμεί και ονειρεύεται.
Με τρεις ταυτότητες και ονόματα, πότε ως χριστιανή ή κόρη των Φράγκων, ακόμα και ως Εβραία, εκθέτει τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες της κάθε εθνότητας που υποκρίνεται, χωρίς όμως ποτέ να διχάζεται ή να απωθεί αυτό που πραγματικά είναι. Και πράγματι, μπορεί και είναι τα πάντα, καθώς διαθέτει αυτή ακριβώς, την αποκλειστική θαρρείς, αφομοιωτική ικανότητα που συναντάται στο ελληνικό πνεύμα και πολιτισμό.
Στις τελευταίες ημέρες του το Βυζάντιο δείχνει ως ένα θλιβερό απομεινάρι μιας μακρινής λαμπρότητας που οδυνηρά απώλεσε. Μέσα στο βαθύ σκοτάδι της παραπαίουσας πλέον αυτοκρατορίας, καλούνται οι άνθρωποι της να επιδείξουν γενναιότητα και  θάρρος. Όμως στις δραματικές μη αναστρέψιμες συνθήκες, αυτά που απροσχημάτιστα φανερώνονται, είναι οι προσωπικές επιδιώξεις και έριδες μεταξύ των αρχόντων και του Ιερατείου, ανεξέλεγκτα αντιπαρατιθέμενων.
Τα ιστορικά πρόσωπα της εποχής, παρόντα στην τελική πορεία του πεπρωμένου μιας ήδη χαμένης υπόθεσης, αντιδικούν,  καιροσκοπούν, ή, οι πιο έντιμοι τολμηροί, θυσιάζονται αυτοβούλως ως ακόλουθοι του Πρωτοκόλλου Αρχών με το οποίο αναπτύχθηκε η συνείδηση τους. Πρόσωπα εν πολλοίς ή λιγότερο διφορούμενα, χωρίζουν ή ενώνουν, διεκδικούν την επόμενη μέρα μέσα σε ένα δύσοσμο περιβάλλον που καιρό τώρα κακοφορμίζει σαν άρρωστη πληγή.
Ο διχασμός αυτήν την ύστατη στιγμή επιφέρει βάναυσα χτυπήματα στην ελάχιστη δυναμική μιας θλιβερής χώρας, έτοιμης να παραδοθεί στη σκληρή νομοτέλεια της μοίρας. Έστω όμως και έτσι, μέσα από την καταστροφή και τη φυσική κατάλυση του Βυζαντίου, δεν πρόκειται να διακοπεί η ιστορική εξέλιξη .
Είναι χαρακτηριστικές και γεμάτες ουσία οι ολοζώντανες περιγραφές της συγγραφέως στα ιστορικά επίκαιρα της εποχής αλλά και στην εμβάθυνση των αντιθέσεων και διαφωνιών των ιστορικών προσώπων. Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν άνθρωποι υπαρκτοί που απέδωσαν τους ατομικούς τους κώδικες συμπεριφοράς. Ελλιπείς ή όχι, ικανοί ή μικροπρεπείς ανήκουν στο μωσαϊκό της εποχής ξεκαθαρίζοντας, ίσως και εν αγνοία τους,  τους λόγους  για τους οποίους ολοκληρώθηκε ο μακρύς της κύκλος.
Το βιβλίο μπορεί να θεωρηθεί – και είναι στην πραγματικότητα –  ένα εργαλείο γνώσης που, πέραν του καθαυτό ιστορικού χρονικού, μας προσφέρει πλουσιοπάροχα πληροφορίες, για την δράση θεολογικών αλλά και φιλοσοφικών ομάδων,  άλλοτε ταπεινών και άλλοτε γεμάτων από τους χυμούς της σοφίας. Ταυτόχρονα, χάριν της λογοτεχνικής μορφής και αξίας των κειμένων, απολαμβάνουμε ένα συμπαγές και ολοκληρωμένο έργο με πλοκή και ανατροπές που ανήκουν στην παράδοση της κλασικής μυθιστοριογραφίας.
**************************************
Η ΕΛΕΝΗ Κ. ΤΣΑΜΑΔΟΥ σπούδασε νομικά στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, καθώς και International Legal Studies στο American University, Washington College of Law. Σταδιοδρόμησε ως δικηγόρος στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος από το 1966 μέχρι το 2000, οπότε αποχώρησε με τον ανώτατο βαθμό ιεραρχίας. Ασχολήθηκε κυρίως με θέματα Διεθνών Συναλλαγών και Ιδιωτικοποιήσεων. Τα έτη 2000-2004 εργάστηκε ως ειδική σύμβουλος σε νομικά θέματα των Υπουργών Ανάπτυξης, και Οικονομίας και Οικονομικών. Είναι παντρεμένη και έχει δύο κόρες. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματά της ΟΙ ΘΕΟΙ ΠΕΘΑΝΑΝ ΣΤΗ ΡΩΜΗ, το οποίο έχει μεταφραστεί στα γερμανικά με τον τίτλο EIN KÖNIGREICH FÜR EIN GRAB, Η ΕΤΑΙΡΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ, ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, Ο ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ, ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ ΖΩΗΣ και ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

No comments: