Το δύσκολο φθινόπωρο της αγοράς βιβλίου

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 02.09.2015, ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ

Η αγορά του βιβλίου δοκιμάζεται ιδιαίτερα. Στη φωτογραφία το ωραίο βιβλιοπωλείο «Atlantis» στην Οία της Σαντορίνης. 

Μέχρι πέρυσι, αυτές τις ημέρες οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι είχαν στείλει τον προσεχή προγραμματισμό τους. Και τέτοια εποχή, η χαρτογράφηση του εκδοτικού τοπίου μέχρι τα Χριστούγεννα ήταν στα καθιερωμένα και must θέματα.
Φέτος τίποτα (με μόνη εξαίρεση τις εκδόσεις «Διόπτρα»). Οι εκδοτικοί οίκοι αναπροσαρμόζουν συνεχώς το πρόγραμμά τους έως ότου καταλήξουν στο τι τελικά θα εκδώσουν φέτος. Και υπάρχουν εκδότες που προτρέπουν τους επίδοξους συγγραφείς να γράψουν κάτι που απευθύνεται στο «διαβαστερό» γυναικείο κοινό.

• Εντονη δυσπραγία

Οι δυσκολίες είναι γνωστές: οι εκδότες πρέπει να πληρώσουν, κατ’ αρχάς, μετρητοίς το εισαγόμενο χαρτί. Το κοινό περιόρισε, ιδίως μετά την επιβολή των capital controls, την αγορά βιβλίων. Τα βιβλιοπωλεία δεν στοκάρουν, ανανεώνουν απλώς ό,τι τελειώνει. Κι αυτό σε ελάχιστα αντίτυπα. Το τοπίο σκιαγραφεί έξοχα ο συγγραφέας και επιμελητής εκδόσεων Κυριάκος Αθανασιάδης: «Από τον Δεκέμβριο του 2014, ο εκδοτικός κόσμος στην Ελλάδα περνά μία περίοδο έντονης δυσπραγίας – της πιο έντονης και πιο σκληρής εδώ και πολλά χρόνια. Ηδη με την είδηση πως η χώρα θα συρόταν σε πρόωρες εθνικές εκλογές, η όποια θετική εικόνα παρουσίαζε η αγορά του βιβλίου μέχρι εκείνη τη στιγμή άλλαξε μέσα σε μία ημέρα: το βιβλίο, σαν “μη απαραίτητο” αγαθό, αποτελεί ισχυρό και αξιόπιστο δείκτη των οικονομικών αναταράξεων. Αμέσως μετά τις γιορτές, οι εκδότες αντέδρασαν “μαζεμένα” στο νέο πολιτικό σκηνικό αστάθειας και αβεβαιότητας: χωρίς καμία συνεννόηση, οι περισσότεροι εκδότες ανέστειλαν μέρος του προγράμματός τους, διέκοψαν εργασίες (μεταφραστικές και άλλες) που βρίσκονταν σε εξέλιξη και “αθέτησαν” συμβόλαια ή προφορικές συμφωνίες, καθώς πάρα πολύ απλά δεν είχαν πλέον τα χρήματα για να αντεπεξέλθουν στο σύνολο του όγκου των προγραμματισμένων τους εκδόσεων. Ακόμη και ολόκληρες εκδοτικές σειρές, κάπως πιο αναγνωστικά απαιτητικές, μπήκαν “στον πάγο” ή κατέληξαν στο πίσω μέρος του συρταριού: η αγορά του βιβλίου χειμάστηκε, τα βιβλιοπωλεία έμειναν χωρίς πελάτες, η δυνατότητα είσπραξης από τους βιβλιοπώλες ήταν ασήμαντη, τα χρέη εκτοξεύτηκαν, οι υποχρεώσεις παρέμειναν στο κόκκινο και πολλαπλασιάστηκαν. Ηταν ένα εξάμηνο που βύθισε την αλυσίδα παραγωγής και εμπορίας βιβλίου στην απόγνωση – με αποκορύφωμα βέβαια την επιβολή ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίου. Από την άλλη, παρατηρείται, και θα παρατηρηθεί περισσότερο τον ερχόμενο χειμώνα, το εξής φαινόμενο: κάποιοι εκδότες, που αντιμετωπίζουν ήδη μεγάλα χρέη, θα φροντίσουν να εκδώσουν εμπορικούς τίτλους, για την ακρίβεια: μόνο, ή κυρίως, εμπορικούς τίτλους, με την ελπίδα να “ρεφάρουν”. Η αγορά θα γεμίσει από τους συνήθεις ευπωλήτους υπόπτους, δηλαδή γυναικεία και αστυνομικά μυθιστορήματα, αυτά που ούτως ή άλλως προσφέρουν εδώ και πολλά χρόνια χρήμα και οξυγόνο στην αγορά. Η αγορά του βιβλίου επιζητεί, όπως και όλοι μας άλλωστε, επιστροφή στην κανονικότητα. Μέχρι να επέλθει, θα φυτοζωεί. Μέσα στο επόμενο διάστημα της επιστροφής στην κανονικότητα, ακόμη και σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο από αυτό του προηγούμενου έτους, θα επανακάμψει κάπως και θα συνεχίσει να επανακάμπτει. Αλλά θα έχει τρωθεί, και θα έχει τρωθεί άσχημα».

• «Πιο επιλεκτικός»

Αυτό είναι το τοπίο, στο οποίο, παρ’ όλα αυτά, κάποιοι εκδότες ρισκάρουν να επενδύουν. Οπως ο πολύ νέος εκδοτικός οίκος «mamaya». Ο εκδότης Χρήστος Κασκαβέλης περιέγραψε στην «Κ» πώς αντιμετωπίζει την κατάσταση: «Θα έλεγα ότι προσπαθώ να είμαι πιο επιλεκτικός στο τι βγάζουμε. Εκεί που θα παίρναμε περισσότερα ρίσκα, δεν τα παίρνουμε. Προσπαθούμε να υπάρχει μια εκδοτική ροή, ενισχύουμε το παιδικό και δεν έχουμε ρίξει την ποιότητα. Και βεβαίως αξιοποιούμε τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και το Ιντερνετ για την προώθηση των τίτλων μας. Ετσι κι αλλιώς οι τίτλοι μας έχουν δικό τους site και σελίδα στο facebook».

Αυτή είναι η πραγματικότητα και στον χώρο του βιβλίου. Κι ίσως, τα επόμενα χρόνια, το 2015 να είναι η χρονιά με τους λιγότερους εκδοθέντες τίτλους...