ΜΑΓΙΑ ΑΓΓΕΛΟΥ «Σίγησε» το... πουλί που κελαηδάει

• Πολυβραβευμένη συγγραφέας, ποιήτρια και ακτιβίστρια κατά του ρατσισμού, η Μάγια Αγγέλου έφυγε χθες από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών ενώ βρισκόταν στο σπίτι της στο Γουίνστον-Σάλεμ της Βόρειας Καρολίνας.

Η ηγεμονική Μάγια Αγγέλου με το ελληνικό επίθετο έγινε η πρώτη Αφροαμερικανίδα που γνώρισε επιτυχία στο πλατύ κοινό ως συγγραφέας

Προσωπικότητα που άσκησε μεγάλη επιρροή στον 20ό και τον 21ο αιώνα, επιλέγοντας να κρατήσει το ελληνικό όνομα του πρώτου της συζύγου, υπήρξε σύμβολο των αγώνων των μαύρων για ισότητα, καθώς και φίλη και συνεργάτιδα των Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μάλκολμ Χ.

Ψηλή και ηγεμονική, με βαθιά επιβλητική φωνή, η Αγγέλου συνέτριψε όλα τα στερεότυπα καθώς έγινε η πρώτη Αφροαμερικανίδα που γνώρισε επιτυχία στο πλατύ κοινό ως συγγραφέας, διέπρεψε σχεδόν σε κάθε καλλιτεχνικό μέσο (ήταν ακόμη ηθοποιός, χορεύτρια και τραγουδίστρια στις δεκαετίες του '50 και του '60 και μετέπειτα παραγωγός και σκηνοθέτις ταινιών, καθώς και θεατρική συγγραφέας) κι ας πέρασε δυστυχισμένη παιδική ηλικία καθώς και δύσκολη νιότη κατά την οποία αναγκάστηκε να μεγαλώσει μόνη της το παιδί της ενώ έβγαζε τα προς το ζην δουλεύοντας σε στριπτιζάδικα και πορνείο.

Γεννημένη το 1928 ως Μαργκερίτ Αν Τζόνσον, έζησε δύσκολα χρόνια στο Σεν Λούις του Μιζούρι, το Σταμπς του Αρκάνσας και το Σαν Φρανσίσκο όπου μεγάλωσε, πηγαίνοντας από τη μια πόλη στην άλλη, μένοντας πότε με τους γονείς της και πότε με τη γιαγιά της.

Με τον Μπαράκ Ομπάμα στην απονομή του Προεδρικού Μεταλλίου της Ελευθερίας, το 2011

Σε ηλικία 8 ετών τη βίασε ο φίλος της μητέρας της, ενώ η ίδια σταμάτησε να μιλάει για έξι χρόνια όταν, μετά την αποκάλυψη του ονόματός του, ο όχλος ξυλοκόπησε τον βιαστή της μέχρι θανάτου. Αργότερα, στο Σαν Φρανσίσκο, σταμάτησε το σχολείο στα 14, έγινε η πρώτη γυναίκα οδηγός τραμ, για να επιστρέψει πίσω στα θρανία και να γεννήσει τον πρώτο της γιο, στα 17 της.

Στη δεκαετία του '50 γνώρισε τον πρώτο από τους συνολικά τρεις συζύγους της, Αναστάσιο (Τος) Αγγελος, ελληνικής καταγωγής πρώην ναυτικό, σε νάιτ κλαμπ στο Σαν Φρανσίσκο όπου χόρευαν μαζί.

Απρόσμενο ζευγάρι εκείνη την εποχή, έμειναν παντρεμένοι για λίγο, από το 1951 ως το 1954, όμως εκείνη επέλεξε να κρατήσει το ελληνικό επώνυμό του και το χαϊδευτικό «Μάγια» για τη θεατρική σκηνή. Την ίδια εποχή ταξίδεψε στην Ευρώπη συμμετέχοντας σε παραστάσεις όπερας, ενώ έπαιξε και στο θέατρο της Νέας Υόρκης και ηχογράφησε το πρώτο της άλμπουμ.

Αυτοδίδακτη και αυτοδημιούργητη, όπως η ίδια έλεγε, μιλούσε έξι γλώσσες και δούλεψε ακόμη και ως δημοσιογράφος στην Αίγυπτο και την Γκάνα.

Το 1969 έγινε διάσημη με το βιβλίο της «Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί» (Εκδόσεις Πατάκης, 1993), το πρώτο μιας επτάτομης αυτοβιογραφίας γύρω από τη σκληρή ζωή της στον αμερικανικό νότο του '30 (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη και το βιβλίο της «Τα δυνατά πουλιά της επαγγελίας»).

• ΒΡΑΒΕΙΑ
  «Στον παλμό του πρωινού»

Παρά το γεγονός ότι δεν σπούδασε ποτέ, είχε αποκτήσει τιμητικά βραβεία από τουλάχιστον 30 πανεπιστήμια και δίδαξε για πολλά χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.

Ανάμεσα στα πολλά βραβεία που έλαβε ήταν και το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών στην Αμερική, καθώς και το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας που της απένειμε το 2011 ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα.

• Κλίντον

Ηταν τέτοια η επιρροή της στην αμερικανική κουλτούρα που το ποίημά της «On the pulse of the morning» («Στον παλμό του πρωινού») για την πρώτη ορκωμοσία του Μπιλ Κλίντον στο προεδρικό αξίωμα πούλησε πάνω από 1 εκατομμύριο αντίτυπα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Αν προσπαθείς πάντα να είσαι φυσιολογικός, δεν θα μάθεις ποτέ πόσο θαυμάσιος μπορείς να γίνεις», είχε πει η ίδια, φράση που επέλεξε να μνημονεύσει στο Twitter η δημοφιλής συγγραφέας Τζ. Κ. Ρόουλινγκ για να αποχαιρετίσει με τον δικό της τρόπο τη Μάγια Αγγέλου, τονίζοντας πόσο θαυμάσια ήταν και η ίδια.

Αντα Δαλιάκα, ΕΘΝΟΣ, 29/5/2014