Επιμένει να γράφει στα ελληνικά

• Ο ποιητής Νίκος Αλεξίου εκφράζει τη δίψα για έρωτα και επανάσταση 

• Της Τιτικας Δημητρουλια, Η Καθημερινή, 2/7/2011

ΝΙΚΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ
Κυκλικά τραύματα
εκδ. Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος 

Τα πρώτα ποιήματα του Βολιώτη Νίκου Αλεξίου, που ζει τριάντα χρόνια πια στη Νέα Υόρκη, δεν τα διάβασα στα ελληνικά, αλλά μεταφρασμένα, στην πρώτη ανθολογία Ελληνοαμερικανών ποιητών, «Pomegranate Seeds», την οποία επιμελήθηκε προ διετίας ο Dean Kostos - και στην οποία, όπως και στους συγγραφείς της ομογένειας γενικότερα, θα επανέλθω σύντομα. Φέτος τον Γενάρη διάβασα μια συνέντευξή του σε τούτες εδώ τις σελίδες, όπου ανάμεσα στα άλλα περιέγραφε, όχι χωρίς κάποια πίκρα, τη θέση των Ελλήνων ποιητών -και δημιουργών εν γένει- της διασποράς: καθώς η ομογένεια τους παραγνωρίζει και η μητρόπολη τους αγνοεί, καταλήγουν στην «περιφέρεια της περιφέρειας». Διδάσκοντας κοινωνιολογία στο Κουίνς Κόλετζ της Νέας Υόρκης, ο Αλεξίου έχει στο κοινό του πολλούς Ελληνοαμερικανούς φοιτητές - που στερούνται πολιτιστικών σημείων αναφοράς, χρειάζονται καθοδήγηση και αν δεν στηριχτούν και από την Ελλάδα θα είναι η τελευταία γενιά που θα μιλά ελληνικά, όπως προειδοποιεί, χωρίς προφανώς ιδιαιτέρως να εισακούεται. Αυτός ο μετανάστης λοιπόν καθηγητής, που οι φοιτητές του τον λατρεύουν, όπως φαίνεται από τις αξιολογήσεις τους στη σελίδα της Σχολής, επιμένει λοιπόν να γράφει ποίηση στα ελληνικά, απαντώντας με τον τρόπο αυτό στο ερώτημα που ο ίδιος θέτει στη νέα συλλογή του, που μόλις κυκλοφόρησε στην Ελλάδα: «Εδώ ή εκεί; / Ούτ’ εδώ ούτ’ εκεί / Κι εδώ κι εκεί». Η γλώσσα γεφυρώνει τις όχθες του χρόνου και του χώρου, αποτυπώνοντας τη «φοβερή έκρηξη / μιας άλλης υπηκοότητας», καθώς συναιρείται με τις πολιτικές εκρήξεις του καιρού αλλά και με μια επίμονη υπαρξιακή διερώτηση.

Τραύματα λοιπόν: ο νόστος, η μνήμη, ο έρωτας σε τοπία και όχι σχολεία ντελικάτων εραστών, ο διαμελισμός και η ανασυγκρότηση του υποκειμένου και του κόσμου σε διαρκή επανάληψη, η παγκοσμιοποίηση των αγορών και η οικουμενικότητα του ποιητικού λόγου -με το διακείμενο να σημαίνεται στις σημειώσεις του τέλους αλλά και να παραμένει ψίθυρος, νεύμα κρυπτικό που διευρύνει την εικόνα: Ελιοτ, Ελύτης, Λόρκα, Καρούζος, μήπως και Σαχτούρης, πίσω από τον ποταμό που είναι ένας κήπος γεμάτος αίμα να κρύβεται τάχα ο ματωμένος και χιονισμένος μπαξές του «Ελεγκτή» του;
Τραύματα, κυκλικά: ανάμεσα στο προσωπικό και το συλλογικό, ο Αλεξίου μιλάει για τα τραύματα μέσα «στο πέρασμα της αιώνιας ροής», στον κόσμο, στην ψυχή, πάνω από τις αγορές και πέρα από τη φρίκη, προσβλέποντας στην άλλη μεριά της άρνησης, στο «τραγούδι που ανατρέπει τη νύχτα». Ανάμεσα στη σιωπή και στον κεραυνό, με το μαχαίρι και τη φωτιά στο χέρι, και τα μάτια ανοιχτά και στραμμένα στο αισθητό και το υπεραισθητό, ο ποιητής ταλαντεύεται μέσα στις δύο γλώσσες που συγκρούονται και αγκαλιάζονται στον λόγο του - τα αγγλικά στους τίτλους προπάντων, στο κυκλικό ταξίδι της επιστροφής, στον βάτραχο -αστέρι, στα ηλιοτρόπια, στη γιαγιά της ιστορίας, και στα ονόματα ακόμα, όλων των αγαπημένων, ανάμεσά τους κι ο Τσε και ο Πεσόα.
Χαμηλόφωνος, απλός, προφορικός, ο μοντερνιστικός λυρισμός του Αλεξίου χωρά στις μινιμαλιστικές του αφηγήσεις τον διαμοιρασμό, την αγωνία και τη διαύγεια, πέρα από κάθε δραματοποίηση. Αγκαλιάζει σαν τραγούδι και σαν προσευχή την πολλαπλότητα και τις ρωγμές της ύπαρξης. Κι εκφράζει τη δίψα του ανθρώπου και του ποιητή για έρωτα, ποίηση και επανάσταση.