Tuesday, April 2, 2013

Βιβλιοπωλείον της Εστίας, η δύση ενός αθηναϊκού θεσμού


Της Ολγας Σελλα
Η Καθημερινή, 2/4/2013
«Αφησέ το στην “Εστία”. Θα περάσω να το πάρω από κει»! Ηταν μια φράση που συχνά χρησιμοποιούσαμε, αφού το «Βιβλιοπωλείο της Εστίας», στην οδό Σόλωνος, λειτουργούσε και σαν ιδιότυπο ταχυδρομείο. Και αυτό γιατί μία από τις λειτουργίες αυτού του βιβλιοπωλείου, μια νότα από το άρωμα άλλων εποχών που διατηρούσε, ήταν η προσωπική επαφή, η συναναστροφή. Που την έβρισκες σε κάθε σημείο του βιβλιοπωλείου. Είτε σ’ εκείνο το μικρό γραφείο της κυρίας Μάνιας, που μας χωρούσε όλους είτε στους βιβλιοπώλες του.
Χθες όλα ήταν διαφορετικά στο πεζοδρόμιο της οδού Σόλωνος 60, που φιλοξένησε την «Εστία» για 35 χρόνια. Οι περαστικοί το μόνο που έβλεπαν ήταν οι άδειες προθήκες στο πλάι (κάτω από τη μεγάλη ιστορική φωτογραφία) και τα σκεπασμένα με χοντρό χαρτόνι τζάμια της βιτρίνας. Στην είσοδο του βιβλιοπωλείου υπήρχε ένα φύλλο χαρτί, Α3, που έγραφε: «Φίλες και φίλοι, με λύπη σάς πληροφορούμε ότι, ανεξαρτήτως της θελήσεώς μας, είμαστε αναγκασμένοι να διακόψουμε τη λειτουργία του βιβλιοπωλείου. Ευχαριστούμε που μας τιμήσατε με την παρουσία σας εδώ, είτε ως συνεργάτες είτε ως αναγνώστες. Ελπίζουμε να μπορέσουμε όλοι μας να ξεπεράσουμε τη βαθύτατη κρίση στις επιχειρήσεις και στη χώρα γενικότερα. Και πάλι σας ευχαριστούμε. Βιβλιοπωλείο της Εστίας». Κάπως έτσι μαθεύτηκε ότι κλείνει η «Εστία». Από μία ανακοίνωση στην είσοδο του βιβλιοπωλείου.

«Είναι ήττα για όλον τον κλάδο του βιβλίου», έλεγε στην «Κ» ο εκδότης της «Αγρας» Σταύρος Πετσόπουλος, πραγματικά θλιμμένος. Και ήταν, όντως, για όλους τους εμπλεκομένους με το βιβλίο ένα μεγάλο πένθος η είδηση ότι το «Βιβλιοπωλείο της Εστίας» έπαψε να λειτουργεί. Και ας ήταν αναμενόμενο. Η τελική κατάληξη δεν άφησε κανέναν ασυγκίνητο. Οπως ακριβώς συμβαίνει μ’ ένα αγαπημένο πρόσωπο που ξέρεις ότι δεν έχει ελπίδες, αλλά, όταν τελικά χάνει τη μάχη, δεν μπορείς να το πιστέψεις. Τον τελευταίο αρκετό καιρό ήταν γνωστό ότι το βιβλιοπωλείο αγόραζε μόνο τοις μετρητοίς αντίτυπα από καινούργιες εκδόσεις και ήταν ελάχιστα ενημερωμένο για ό,τι νέο κυκλοφορούσε. Μια ομάδα εργαζομένων είχε κάνει επίσχεση εργασίας από το περασμένο φθινόπωρο. Το συνέχισαν κάποιοι άλλοι έως το περασμένο Σάββατο. Ανάμεσά τους, η βιβλιοπώλις Μαρία Παπαγεωργίου, που ήταν για όλους μας το ζωντανό Google, πριν αρχίσουμε να καταφεύγουμε στις ηλεκτρονικές πληροφορίες.
Οι μνήμες και η συγκίνηση όμως δεν μπορούν ν’ αφήσουν απ’ έξω την πραγματικότητα. Η διακοπή λειτουργίας της «Εστίας» (που ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης εδώ και 128 χρόνια) μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε, με βίαιο τρόπο είναι αλήθεια, ότι η αγορά του βιβλίου στην Αθήνα αλλάζει δραστικά και ριζικά. Τα νέα μεγάλα βιβλιοπωλεία έβαλαν δίπλα στα βιβλία, ηλεκτρονικά, είδη δώρων, cd και φιλοξενούν πλήθος εκδηλώσεων. Εφεραν πράγματι νέο κοινό στα βιβλιοπωλεία, όχι αναγκαστικά και νέους αναγνώστες όμως. Η αλήθεια είναι ότι είμαστε επιρρεπείς στις αλλαγές, που συχνότατα μας παρασύρουν, μας ξιπάζουν. Ετσι, εύκολα και γρήγορα, αφήνουμε πίσω μας ό,τι τροφοδοτούσε για χρόνια τη συνοχή των ανθρώπινων σχέσεων για να «μετακομίσουμε», πολιτισμικά και αισθητικά, σε νέες προτάσεις, σε νέα ήθη. Στην περίπτωση της «Εστίας», τα πράγματα ήταν αλληλένδετα. Η κρίση και η παρακμή του κέντρου έφερε τις πρώτες αναταράξεις στις προσπάθειες επιβίωσης του βιβλιοπωλείου. Αρχισε πρώτα η πλημμελής ενημέρωση σε νέους τίτλους, την ακολούθησε η προβληματική ανταπόκριση στις υποχρεώσεις της, την οποία επέτεινε και η δική μας απουσία από το βιβλιοπωλείο. Γιατί είχαμε σταματήσει εδώ και καιρό να περνάμε και ν’ αγοράζουμε από την «Εστία». Αλλοι γιατί δεν άντεχαν να παρακολουθήσουν την πορεία της φθοράς. Αλλοι γιατί είχαν ήδη γητευθεί από τους νέους, μοντέρνους πολυχώρους. Ισως γιατί, απλώς, η πραγματικότητα άλλαξε στέκια και συνήθειες.
- Οι εκδόσεις με την επωνυμία «Βιβλιοπωλείο της Εστίας», που στεγάζονται στην οδό Ευριπίδου 84 υπό τη διεύθυνση της Εύας Καραϊτίδου, συνεχίζουν απρόσκοπτα τη λειτουργία τους, συνεχίζοντας τη διαδρομή των σχεδόν 130 χρόνων εκδοτικής πορείας.

No comments: