Το αρχείο Καβάφη στο Ιδρυμα Ωνάση

Σε μία ιδιαίτερα δύσκολη εποχή για τους Ελληνες, το Ιδρυμα Ωνάση προχώρησε σε μία εξαιρετικά σημαντική, εθνικής σημασίας ενέργεια: απέκτησε το περίφημο αρχείο του Κωνσταντίνου Καφάβη. Και τώρα, με αφορμή και τα εκατόν πενήντα χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου αλεξανδρινού ποιητή τα οποία συμπληρώνονται το 2013, ξεκινάει μία σειρά παρεμβάσεων και εκδηλώσεων.

Στόχοι του Ιδρύματος είναι να αποτελέσει το αρχείο σημείο αναφοράς και ανοιχτής πρόσβασης για το ευρύ κοινό και να υποστηρίξει τον διεθνή χαρακτήρα της ποίησης και της προσωπικότητας του Καβάφη. Οπως ανακοίνωσε το Ιδρυμα Ωνάση οι στόχοι αυτοί πρόκειται να πραγματωθούν στο πλαίσιο μιας σύγχρονης προσέγγισης του έργου του Καβάφη που θα επιτρέψει την περαιτέρω πρόκληση του ενδιαφέροντος των νεότερων γενεών, την αξιοποίηση των νέων μέσων και την εκπαίδευση των μη μυημένων.

Το αρχείο, το οποίο αποτελεί μια μοναδική περίπτωση στα ελληνικά γράμματα, περιλαμβάνει ανυπολόγιστης αξίας χειρόγραφα του ποιητή, καθώς και προσωπικά αντικείμενά του. Πιο συγκεκριμένα περιλαμβάνονται: ποιήματα (πρωτότυπα, μεταφράσεις, σχόλια σε ποιήματα κτλ.), πεζά λογοτεχνικά και φιλολογικά, ιδιωτικά (αλληλογραφία, ημερολόγια, δημόσιος και κοινωνικός βίος κτλ.), το αρχείο Αλεξανδρινής Τέχνης (του περιοδικού που εξέδιδε ο ποιητής) καθώς και το αρχείο Σεγκόπουλου (αρχειακά κατάλοιπα σχετικά με τον Καβάφη του κληρονόμου του Αλέκου Σεγκόπουλου και της συζύγου του Ρίκας Σεγκοπούλου, πρώτης επιμελήτριας του αρχείου).

Στην κατοχή του Ιδρύματος Ωνάση περνά επίσης όλος ο πλούτος του αρχείου του ποιητή, το οποίο συνιστά το μεγαλύτερο κλειστό σύνολο αρχειακών τεκμηρίων για τον βίο και το έργο του. Το αρχείο που οργάνωσε ο ίδιος ο Καβάφης αποτελεί έργο ακριβολογίας και συνιστά κύριο μέσο αυτοπροσδιορισμού του ενώ σήμερα περιλαμβάνει έντυπο και ψηφιοποιημένο υλικό, καθώς και ιστότοπους (url).

Το Ιστορικό του Αρχείου

Το Αρχείο Καβάφη πρωτοποριακό στα γράμματα όπως και ο ίδιος ο ποιητής τακτοποιήθηκε από τον ίδιο ο οποίος οργάνωσε τα κατάλοιπά του, λογοτεχνικά και προσωπικά, για να καθοδηγήσει τη μελλοντική έρευνα του έργου του και να διασφαλίσει την επαφή του με όλον τον κόσμο. Το 1963, είκοσι χρόνια μετά το θάνατο του Κ.Π. Καβάφη, ο κληρονόμος του ποιητή, Αλέκος Σεγκόπουλος, εμπιστεύτηκε την επιμέλεια και την έκδοση όλου του Αρχείου Καβάφη στον Γ. Π.  Σαββίδη.

Ο Γ.Π. Σαββίδης επιμελήθηκε με υποδειγματικό τρόπο την έκδοση των «Ανέκδοτων» ποιημάτων από το Αρχείο Καβάφη το 1968, και στη συνέχεια έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς φιλόλογους να δημοσιεύσουν ανέκδοτο υλικό, με αποκορύφωμα την έκδοση των «Ατελών» ποιημάτων του Κ.Π. Καβάφη από τη Ρενάτα Λαβανίνι το 1994. Ο κληρονόμος του Γ. Π. Σαββίδη, Μανόλης Σαββίδης, συνέχισε αυτή την πρακτική, με αποκορύφωμα την έκδοση του πρώτου τόμου των «Πεζών» του Κ.Π. Καβάφη από τον Μιχάλη Πιερή και της «Βιβλιοθήκης Κ.Π. Καβάφη» από την Μιχαήλα Καραμπίνη-Ιατρού το 2003.

Ο Γ. Π. Σαββίδης και ο Μανόλης Σαββίδης όχι μόνο διαφύλαξαν την ενότητα του Αρχείου Καβάφη που παρέλαβαν, αλλά σε μεγάλο βαθμό το αποκατέστησαν, ανακτώντας χειρόγραφα και άλλο υλικό που είχε αποσπαστεί, και το προίκισαν με αντικείμενα όπως το αυθεντικό γραφείο του ποιητή, με έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις, ιστοσελίδες κτλ. Ετσι, το Αρχείο Καβάφη παραδίδεται σήμερα στο Ιδρυμα Ωνάση πιο άρτιο και πλήρες.

Στόχος, είναι να καταστήσει το αρχείο σημείο αναφοράς για κάθε ενδιαφερόμενο. Επενδύοντας στην ψηφιακή του ανάπτυξη στοχεύει στην προσβασιμότητά του σε όλους και όχι μόνο στο χώρο της επιστημονικής κοινότητας. Σε χώρο της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών θα εκτίθενται επί μονίμου βάσεως προσωπικά αντικείμενα και χειρόγραφα του αλεξανδρινού ποιητή. Τα εκθέματα θα εναλλάσσονται και η μελέτη του τρόπου παρουσίασής τους θα απαντά στις σύγχρονες μουσειολογικές πρακτικές και προσεγγίσεις.