Ο Ανδρέας Εμπειρίκος

Όχι ότι δεν τιμήθηκε ο Ανδρέας Εμπειρίκος (γενν. 2 Σεπτεμβρίου 1901 στη Μπράιλα της Ρουμανίας και πέθανε 3 Αυγούστου 1975 στην Κηφισιά), αλλά η υπόμνηση για έναν ποιητή είναι πάντα ευπρόσδεκτη, και ιδιαιτέρως για έναν ποιητή όπως ο Εμπειρίκος που με την ποίησή του άλλαξε το ποιητικό τοπίο στην Ελλάδα. Το 1935 κυκλοφόρησε η Υψικάμινος, μια συλλογή με 63 πεζόμορφα ποιήματα και το 1945 η Ενδοχώρα.

Μάλιστα το 2001 που είχαν συμπληρωθεί εκατό χρόνια από τη γέννησή του, έγιναν ποικίλες εκδηλώσεις και τότε στο πλαίσιο των διαφόρων εκδηλώσεων που οργανώθηκαν κυρίως από το υπουργείο Πολιτισμού, δημιουργήθηκε ένας ιστότοπος, με άφθονα στοιχεία, όπου μπορεί κανείς να ανατρέξει για την ενημέρωσή του. Πάντως τα τελευταία χρόνια γράφτηκαν πολλά για το 8τομο μυθιστόρημά του Ο Μέγας Ανατολικός (1990-02), αλλά και για τις επιδόσεις του στη φωτογραφική τέχνη

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ

Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια. Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας και της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.

Αλλά θα παραθέσω και τον ορισμό του υπερρεαλισμού, από το Πρώτο Μανιφέστο του Breton, όπως τον απέδωσε στα ελληνικά ο Ανδρέας Εμπειρίκος.

Ιδού επίσης ορισμένες βασικές αρχές του υπερρεαλισμού, όπως καταγράφονται στην περίφημη Διακήρυξη της 27ης Ιανουαρίου 1925:

1. Δεν έχουμε καμία σχέση με τη λογοτεχνία. Αλλά μπορούμε θαυμάσια να τη
χρησιμοποιήσουμε, αν χρειαστεί, όπως όλος ο κόσμος.

2. Ο σουρεαλισμός δεν είναι κανένα καινούργιο ή ευκολότερο μέσο έκφρασης, ούτε κάποια μεταφυσική της ποίησης. Είναι ένα μέσο για την ολοκληρωτική απελευθέρωση του πνεύματος και όλων όσων του μοιάζουν.

3. Είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε Επανάσταση.

4. Κολλήσαμε τη λέξη σουρεαλισμός με τη λέξη Επανάσταση μόνο και μόνο για να δείξουμε τον αμερόληπτο, αδέσμευτο και εντελώς απεγνωσμένο χαρακτήρα αυτής της Επανάστασης.

5. Δεν ισχυριζόμαστε πώς θα διορθώσουμε κανένα από τα σφάλματα των ανθρώπων. Σκοπεύουμε όμως νατους δείξουμε πόσο εύθραυστες είναι οι σκέψεις τους και πάνω σε ποία κινούμενη άμμο, σε ποίο σαθρό έδαφος έχουν θεμελιώσει τα ετοιμόρροπα σπίτια τους.

6. Στέλνουμε στην κοινωνία αυτή την αυστηρή προειδοποίηση: να προσέχει τη διαγωγή της. Κανένα πνευματικό της παραστράτημα δεν πρόκειται να μας διαφύγει...

7. Είμαστε δεξιοτέχνες στην Εξέγερση. Δεν υπάρχει ένα μέσο δράσης που να μην είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε, αν χρειαστεί...

Ο Σουρεαλισμός δεν είναι μορφή της ποίησης.

Είναι μια κραυγή του πνεύματος που ξαναγυρίζει στον εαυτό του με την απεγνωσμένη απόφαση να σπάσει τις αλυσίδες του.

Και στην ανάγκη με υλικά σφυριά.

(Από το βιβλίο του Maurice Nadeau, Ιστορία του Σουρεαλισμού, μτφρ. Α. Παπαθανασοπούλου, "Πλέθρον", 1978)