Ο Τζεφ Μπέζος δεν είναι άγγελος

 

Μια νέα βιογραφία του Τζεφ Μπέζος στέκεται στις μονοπωλιακές πρακτικές του Amazon 

Καρασαρίνης Μάρκος, ΒΗΜΑ: 01/07/2014
 

Ο Τζεφ Μπέζος, χωρίς αμφιβολία, δικαιούται να θεωρείται μία από τις κεντρικές φιγούρες της ψηφιακής εποχής: είδε την ισχύ του Διαδικτύου να έρχεται προτού οι Σεργκέι Μπριν και Λάρι Πέιτζ δημιουργήσουν τον αλγόριθμο του Google ή ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ φανταστεί σελίδες επί σελίδων γεμάτες πρόσωπα και λόγια. Εκμεταλλευόμενος το πρωτοποριακό όραμά του απέκτησε μια περιουσία 30 δισ. δολαρίων και διευκόλυνε εκατομμύρια αναγνώστες ανά τον κόσμο.


Καινοτομία, κέρδος, καλύτερες υπηρεσίες, τι άλλο να ζητήσει κανείς από κάποιον που θα έθετε σοβαρή υποψηφιότητα για αφίσα success story του 21ου αιώνα; Να μη δρα ως άπληστος βιομήχανος του 19ου, αν πιστέψει κανείς τον αμερικανό δημοσιογράφο Μπραντ Στόουν του «Bloomberg Businessweek», ο οποίος στο βιβλίο του με τίτλο «The Everything Store: Jeff Bezos and the Age of Amazon» (εκδόσεις Little, Brown, 20 ευρώ) βιογραφεί έναν σύγχρονο μεγιστάνα δίχως να κρύβει τις σκιώδεις πρακτικές του.

Οργανωτικό ταλέντο

Ο Μπέζος του Στόουν είναι ένας φιλόδοξος οραματιστής με εξαιρετικές αναλυτικές ικανότητες, διορατικότητα και οργανωτικό ταλέντο. Παράλληλα ο υιοθετημένος γιος ενός κουβανού υπαλλήλου της εταιρείας πετρελαίων Exxon είναι και ο αδίστακτος επιχειρηματίας που έθεσε τις γνώσεις της επιστήμης των υπολογιστών και της ηλεκτρικής μηχανικής που απέκτησε στο Πρίνστον στην υπηρεσία της συγκρότησης ενός παγκόσμιου μονοπωλίου.

Με χρονικό όριο το 2004, οπότε κατά τον Στόουν το Amazon είχε κατακτήσει ισχυρότατη θέση στην αγορά βιβλίων, η πορεία του σηματοδοτείται από την τακτική που ο Μπέζος έθετε ως «ο τρόπος που το τσιτάχ κυνηγά τις άρρωστες γαζέλες»: η μέχρι τελικής πτώσεως πίεση στους εκδοτικούς οίκους για συμφερότερους οικονομικούς όρους. Η άρνηση συμμόρφωσης από την πλευρά τους είχε ως αποτέλεσμα τη διακριτική ποινή της τροποποίησης του αλγόριθμου του Amazon προκειμένου να μειωθεί η συχνότητα εμφάνισης των προϊόντων τους. Σε έναν μήνα «οι πωλήσεις έπεφταν ως και 40%» και οι εκδότες προσέρχονταν στον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων με πολύ λιγότερα χαρτιά και πολύ συμβιβαστικότερη διάθεση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τρέχουσα αντιδικία με τον γαλλικό οίκο Hachette, παράρτημα του οποίου είναι ο εκδότης της βιογραφίας του Μπέζος. Γράφοντας για το βιβλίο στην επιθεώρηση «New York Review of Books», ο Στιβ Κολ παρατηρεί ότι ο σύνδεσμος για την προ-παραγγελία του «The Everything Store» στη χαρτόδετη έκδοση που αναμένεται στα τέλη Ιουλίου έχει αφαιρεθεί. (Αντίθετα, στη βρετανική διεύθυνση του site μπορεί κανείς να το παραγγείλει χωρίς πρόβλημα.) Αντικείμενο της διαμάχης είναι η πρόθεση του Hachette, όπως και άλλων οίκων, να αυξήσουν τις τιμές των e-books. Ωστόσο, μια πρώτη προσπάθεια κάποιων από αυτούς να παρακάμψουν το Amazon ερχόμενοι σε συμφωνία με την Apple καταρρίφθηκε στα αμερικανικά δικαστήρια με το αιτιολογικό της παραβίασης των νόμων περί μονοπωλίου έπειτα από μήνυση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Αλλαξαν οι εποχές

Οπωσδήποτε είναι δύσκολο να κρίνει κανείς με ασφάλεια το ποσοστό του δίκιου σε διαμάχες που αφορούν την οικονομική όψη κατ' εξοχήν πολιτισμικών προϊόντων. Ο ίδιος ο Τζεφ Μπέζος βλέπει, για παράδειγμα, τον εαυτό του ως απελευθερωτή του καταναλωτή από μια σειρά δεσμών που επέβαλαν στη βιομηχανία του βιβλίου εκδοτικές επιχειρήσεις, μεσάζοντες και βιβλιοπώλες, ως απλό αγγελιοφόρο του μηνύματος ότι οι εποχές έχουν αλλάξει. Εξ ου και η περυσινή εξαγορά της κραταιάς «Washington Post» με στόχο, λένε στελέχη της εφημερίδας στον Στόουν, τη δημιουργία μιας βιώσιμης, κερδοφόρου ψηφιακής πλατφόρμας. Οραματιστής ή ολιγάρχης, ο Μπέζος, όπως κάθε επιχειρηματίας διαχρονικά, είναι θεμιτό να ενδιαφέρεται πρωταρχικά για το κέρδος.