Διένεξη για τα δικαιώματα του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη. Ο εγγονός του αρνείται τη μετάφραση 150 ποιημάτων

Το Βήμα:  10/7/2014

 

«Πιστεύουμε ότι το σημαντικό ποιητικό έργο του Τάσου Λειβαδίτη πρέπει να προβληθεί διεθνώς, χωρίς προσκόμματα» γράφει η ανοιχτή επιστολή-διαμαρτυρία. Την υπογράφουν συνολικά 72 έλληνες και γάλλοι άνθρωποι των γραμμάτων, μεταξύ των οποίων οι δύο λογοτέχνες ακαδημαϊκοί μας, διακεκριμένοι ποιητές και πεζογράφοι, φιλόλογοι και μεταφραστές αλλά και νέοι συγγραφείς.

Αφορμή η διένεξη του γάλλου μεταφραστή Μισέλ Βόλκοβιτς με τον εγγονό και κληρονόμο του Τάσου Λειβαδίτη (1922-1988) Στέλιο Χαλά, ο οποίος αρνείται στον γάλλο μεταφραστή την άδεια να εκδώσει μεταφράσεις 150 επιλεγμένων ποιημάτων από το ποιητικό έργο του Λειβαδίτη.

Το περιεχόμενο της διαμαρτυρίας μας εξήγησε ο Μισέλ Βόλκοβιτς από το Παρίσι: «Ζήτησα την άδεια από τον νόμιμο κληρονόμο τού Λειβαδίτη. Του έστειλα ένα συμφωνητικό για την παραχώρηση των δικαιωμάτων και συγχρόνως υπέβαλα αίτηση στο Γαλλικό Κέντρο Βιβλίου για να πάρω μια μικρή επιχορήγηση». Τις μεταφράσεις επρόκειτο να εκδώσει ο γάλλος μεταφραστής στον εκδοτικό οίκο Le miel des anges (Το μέλι των αγγέλων), που ίδρυσε το 2013 με σκοπό να κάνει γνωστή την ελληνική ποίηση στο γαλλόφωνο κοινό. Ήδη έχει στο πρόγραμμά του την έκδοση μεταφράσεων ποιητικών κειμένων ποιητών του 21ου αιώνα αλλά και μεγάλων ονομάτων του παρελθόντος, που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά στην Γαλλία, όπως ο Λειβαδίτης, ο Σαχτούρης, ο Καρούζος κ.ά.

«Ο νόμιμος κληρονόμος μου ζήτησε κάποιες αλλαγές στο συμβόλαιο, τις οποίες έκανα. Παραιτήθηκα από την αποκλειστικότητα, δηλώνοντάς του ότι τα ποιήματα του Λειβαδίτη που έχω μεταφράσει μπορεί να τα μεταφράσει οποιοσδήποτε άλλος στα γαλλικά. Του πρόσφερα και τη συμβολική αμοιβή των 200 ευρώ για τα δικαιώματα», συνεχίζει ο γάλλος μεταφραστής και καταλήγει: «Η τελική απάντηση ήταν αρνητική - χωρίς καμία εξήγηση. Κάθε απόπειρα συνεννόησης στάθηκε αδύνατη. Τελικά έχασα την επιχορήγηση από το Γαλλικό Κέντρο Βιβλίου καθώς πέρασε η προθεσμία για την κατάθεση της άδειας παραχώρησης των δικαιωμάτων από τον κληρονόμο του ποιητή».

Βραβευμένος μεταφραστής, ο Μισέλ Βόλκοβιτς μεταφράζει ελληνική λογοτεχνία από το 1981. Έχει μεταφράσει ποιητές (Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη, Ρίτσο, Σαχτούρη, Καρούζο, Εμπειρίκο, Παπαδίτσα, Σινόπουλο, Καββαδία, Δημουλά, Πατρίκιο, Χριστιανόπουλο, Αγγελάκη-Ρουκ, Λιοντάκη, Μαρκόπουλο, Γκανά κ.ά.), πεζογράφους (Κοσμά Πολίτη, Δημήτρη Χατζή, Μένη Κουμανταρέα, Ζυράννα Ζατέλη κ.ά.) και θεατρικούς συγγραφείς (Δημήτρη Κεχαΐδη κ.ά.). Συγκρότησε, μαζί με τον Ζακ Λακαριέρ, την Ανθολογία Νεοελληνικής Ποίησης (Gallimard, 2000).

Ο κ. Χαλάς, με τον οποίο επικοινωνήσαμε, μας παρέπεμψε στον Γιάννη Βάγια, επίτιμο δικηγόρο και παλιό φίλο του Τάσου Λειβαδίτη, ο οποίος τον εκπροσωπεί.

«Ο κ. Χαλάς, ανταποκρινόμενος στην πρώτη επιστολή του κ. Βόλκοβιτς, έσπευσε να απαντήσει ότι παραχωρεί την άδεια με χαρά», μας είπε τηλεφωνικά ο κ. Βάγιας. «Σε δεύτερη επιστολή του ο κ. Βόλκοβιτς παρακαλούσε να του αποστείλουμε υπεύθυνη δήλωση ότι τα ποιήματα δεν έχουν μεταφραστεί ξανά στη γαλλική γλώσσα και να του παραχωρήσουμε το αποκλειστικό δικαίωμα της μετάφρασης για τα επόμενα πέντε χρόνια. Αυτό δεν ήταν δυνατόν, αφενός διότι ποιήματα του Λειβαδίτη έχουν μεταφραστεί κατά καιρούς και διότι η παραχώρηση του αποκλειστικού δικαιώματος μετάφρασης μπλοκάρει τη δυνατότητα διάδοσης του έργου του ποιητή, την οποία διάδοση επιθυμούμε».

Στο σημείο αυτό και οι δύο πλευρές κάνουν λόγο για ανταλλαγή επιστολών με προσβλητικό περιεχόμενο, τις οποίες επιφυλάσσονται να δώσουν στη δημοσιότητα. Δεν τις έχουμε στη διάθεσή μας και δεν μπορούμε να εικάσουμε τι συνέβη. Εντέλει, η επικοινωνία διεκόπη και, παρ' ότι στο τέλος ο γάλλος μεταφραστής παραιτήθηκε από την αποκλειστικότητα, δεν έλαβε την άδεια μετάφρασης.